مدعیان دروغین

عده ای بر این باورند که مراد از "بقیة اللَّه" در آیه شریفه "بقیة اللَّه خیر لکم ان کنتم مؤمنین" حضرت مهدى (عج) است. ممکن است این سوال مطرح شود که مگر امام زمان (عج) در زمان رسول‏اللَّه (ص) وجود داشتند و شناختى از آن حضرت بوده که چنین آیه‏اى نازل شده است.

باید گفت اولا این آیه از فرمایشات حضرت شعیب (ع) خطاب به قوم خود است. ثانیا آن چه درباره نسبت آیه با امام مهدى (عج) وجود دارد و باعث شهرت آن در محافل و منابر نسبت به آن حضرت شده است، بحث انطباق مفهومى آیه و تطبیق یکى از مصادیق آیه بر فردى است که با تفسیر آیه سازگار است. زیرا "بقیه" به معناى باقى مانده است و مراد از آن سودى است که به فروشنده مى‏رسد، یعنى آن چه بعد از پایان معامله برایش باقى مى‏ماند و آن را در در راه حوایج خود خرج مى‏کند و مراد آیه این است که سودى که از طرف خدا براى شما باقى مانده و خدا از طریق فطرت خودتان شما را بدان راهنمایى کرده، اگر مؤمن باشید، براى شما بهتر از مالى است که از راه کم‏فروشى و کم کردن پیمانه و ترازو تصاحب مى‏کنید.

تفسیر نمونه، با عبارت گویاترى "بقیةاللَّه" را چنین معنا کرده است:

هر موجود نافعى از طرف خداوند که براى بشر باقى مانده و مایه خیر و سعادت او گردد، "بقیةاللَّه" محسوب مى‏شود.

باید گفت اولا این آیه از فرمایشات حضرت شعیب (ع) خطاب به قوم خود است. ثانیا آن چه درباره نسبت آیه با امام مهدى (عج) وجود دارد و باعث شهرت آن در محافل و منابر نسبت به آن حضرت شده است، بحث انطباق مفهومى آیه و تطبیق یکى از مصادیق آیه بر فردى است که با تفسیر آیه سازگار است.

[1] از این رو، امام زمان (ع) که وجود شریفشان مایه بیشترین خیر و برکت براى جامعه بشرى است، یکى از بهترین مصادیق این آیه مبارکه است. به قول یکى از قرآن‏پژوهان معاصر، از آن جا که آیه‏هاى قرآن داراى مفاهیم جامع هستند و در عصرهاى بعد مى‏توانند بر مصداق‏هاى کلى‏تر و وسیع‏تر تطابق داشته باشند، این آیه با امام زمان (عج) که روشن‏ترین مصداق، "بقیةاللَّه" است، مطابقت مى‏کند.

براى کاملتر شدن پاسخ، خوب است به نظر یکى از دانشمندان اهل سنت نیز توجه نمایید. شبلنجى دانشمند شافعى، روایتى را نقل کرده‏اند که "هنگامى که (مهدى) قیام کند، بر کعبه تکیه زند و 313 تن از پیروانش نزد او گرد آیند. پس اولین چیزى که مى‏گوید، این آیه است: "بقیةاللَّه خیر لکم ان کنتم مؤمنین". سپس مى‏فرماید: منم "بقیةاللَّه" و خلیفه او و حجت خدا بر شما. پس از آن، کسى بر آن حضرت سلام نمى‏کند، مگر این که مى‏گوید: "السلام علیک یا بقیة اللَّه فى ارضه"؛ سلام بر تو اى باقى گذارده خدا در زمینش.[2]

بنابراین، گر چه مفاد این آیه، از سخنان حضرت شعیب (ع) خطاب به قوم خود است، اما مصداق اکمل آن، وجود شریف حضرت صاحب الامر (عج) است.

 پى نوشت:

[1]. تفسیر نمونه، ج 9، ص 204.

[2]. ملامحسن فیض کاشانى، تفسیر صافى، ج 2، ص 468.

اگر هر لحظه گیاهی می روید و اگر اشعه ای از خورشید ساطع می گردد، اگر اتم و ذرات درونی اشیا حرکت دارد و اگر انسان دم و بازدم می کند و به طور کلی هر حرکت وجودی که در عالم تصور کنید، لحظه به لحظه در حال استفاده و فیض گرفتن از مصدر وجود یعنی حضرت باریتعالی است. این قانون در تمام پهنه هستی وجود دارد که خداوند مفید و ما مستفیدیم.

ما مدام عنایت و فیض را از حضرت دوست دریافت می کنیم و این دریافت تا پایان کار جهان ادامه خواهد داشت ایکن به سهولت امکان دستیابی به آن مهیا نیست چون ذات او بی کران و فیض او بی نهایت است اما ما موجوداتی محدود، ضعیف و ناتوان هستیم.

چون این وجود ضعیف نمی تواند مستقیم و مستقل از مصدر آن فیاض بی کران فیض گیرد لذا حکمت ذات الهی اقتضا می کند که واسطه هایی بین او و بندگان باشند که فیوضات الهی را از مصدر او بگیرند و آنگاه متوجه خلایق و بندگان نمایند.

در قرآن نیز بحث تنزل و نزول را داریم یعنی یک فرد بایستی مخاطب کلام الهی باشد. سخن خدا که نمی تواند مستقیم بر دل ما نازل گردد لذا نیازمند واسطه است. باید واسطه ای بین کلام خدا و ما حائل گردد و این رابط همان قلب مبارک نبی رحمت و لسان شریف اوست. در آیه 97 سوره مریم آمده است "و ما فقط آن {=قرآن} را بر زبان تو آسان ساختیم تا پرهیزگاران را به وسیله آن بشارت دهی و دشمنان سرسخت را با آن انذار کنی."

خداوند قرآن را ابتدا بر قلب نبی رحمت نازل می نماید و آنگاه از زبان او و با خطاب "یا ایهاالناس" ما را متوجه می گرداند که کلام خدا کدام است.

این مثال به خوبی روشنگر این بحث است، اگر یک منبع قوی تولید جریان برق داشته باشیم آیا این منبع مولد قوی امکان دارد که به سیم های برق منازل مسکونی با قابلیت و تحمل محدود آن ها متصل گردد؟ مشخص است که سیم برق مورد استفاده در منازل مسکونی قدرت آن را ندارد که بتواند چنان جریانی را تحمل نماید لذا باید در مسیر آن منبع و این مصرف کننده دستگاه هایی باشند که این برق قوی را در حد استفاده این مصرف کننده تعدیل نمایند تا قابل استفاده و بهره برداری باشد.

فیوضات مصدر باریتعالی نیز چنین است. هیچ بشر و هیچ جماد و نبات و جزئی از وجود توان آن را ندارد که به طور مستقیم از محضر ذوالجلال فیض بگیرد.کسی می تواند این فیض را دریافت نماید که واجد وجودی باشد که اوصاف باریتعالی در او متجلی گردد و همان گونه که خداوند علی اعلی، قوی و حکیم است بایستس وجود او نیز متجلی صفات علم و حکمت و قدرت الهی و ذکر باریتعالی باشد و آن ها را منعکس نماید.

امام زمان (عج) امروز آن واسطه ای است که میان خدا و بندگانش قرار دارد و مستقیم فیوضات الهی را می گیرد و از دست توانمندش تمام وجود فیض برده و استفاده می نمایند.

                            سخن را روی با صاحبدلان است          نگویند از حرم الا به محرم